Τα τελευταία έτη παρατηρείται έντονη κινητικότητα στον κλάδο του franchising, επιβεβαιώνοντας το ρητό ότι η κρίση γεννά ευκαιρίες. Τα βασικά ερωτήματα που ανακύπτουν είναι δύο: α/ «Για ποιους δημιουργούνται ευκαιρίες;» και β/ «Πότε μια ευκαιρία έχει τα χαρακτηριστικά της φούσκας;». Από τη μια, οι βασικές από τις υποτιθέμενες ευκαιρίες του 2012, το frozen yogurt και τα donuts, τελικά δεν ευόδωσαν και από την άλλη οι εμπλεκόμενοι στον κλάδο (δικαιοπάροχοι, σύμβουλοι αλλά και άλλοι) αναζητούν τη δική τους διέξοδο, με τους ενδιαφερόμενους να έχουν τον ρόλο του πειραματόζωου, του θύματος, του υπαλλήλου, του πωλητή, του επενδυτή ή και /ενίοτε/ του συνεργάτη. Στη συνέχεια, θα επιχειρήσουμε μια χαρτογράφηση των νέων δεδομένων στο franchising ενόψει του 2014, επισημαίνοντας, για μια ακόμη φορά, την δυναμική του θεσμού, αλλά και τους κινδύνους για τους απρόσεκτους (...και αδιάβαστους).
Τα δημοσιεύματα σχετικά με την πορεία του franchising, λίγο – πολύ, βασίζονται στα ίδια δεδομένα, αν και τα συμπεράσματά τους διαφοροποιούνται ανάλογα με την διάθεση του εκάστοτε γράφοντος. Πολύ πρόσφατα διάβαζα ότι «Η αγορά franchise έχασε το 30% σε διάστημα μόλις τριών ετών ...» ένα ποσοστό που αφορά, σύμφωνα με το δημοσίευμα, το πλήθος των καταστημάτων. Ωστόσο, αν και μόνο αν αθροίσουμε τα νέα καταστήματα των Coffee Island, των chillbox, της FAMOUS και των mikel θα έχουμε ένα αποτέλεσμα της τάξεως των 300 καταστημάτων από τις αρχές του 2012. Αν, δε, προσθέσουμε και τα αναπτυξιακά αποτελέσματα «παραδοσιακών» brands στο χώρο, όπως τα ΑΒ και ο Μαρινόπουλος, και τα καταστήματα των νέων αλυσίδων όπως η donutέλα (8), τα Joel Kid's shoes (7), τα start yoging (6), τα ΒΑΝΚΙΕ (4) ή ακόμη και τα καταστήματα frozen yogurt και donuts που άνοιξαν το 2012 (και παραμένουν εν λειτουργία το 2013), το σύνολο των νέων franchise καταστημάτων ξεπερνά τα 500 κατά την τελευταία διετία, με μια απλή ενδεικτική καταμέτρηση.
Η αλήθεια είναι ότι «Τα νέα σημεία πώλησης αντισταθμίζονται από σχεδόν ισόποσα κλεισίματα», όπως αναφέρεται σε μια πάλι πολύ πρόσφατη ανάλυση από έγκυρο κλαδικό περιοδικό, με την οποία συμφωνούμε και «επαυξάνουμε».
Σε γενικές γραμμές ο κλάδος παρουσιάζει ανάπτυξη με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, τα οποία αφορούν:
-
Αύξηση της ζήτησης, δηλαδή των ενδιαφερόμενων να ασχοληθούν επιχειρηματικά μέσω franchise, κυρίως ως επιχειρηματικότητα ανάγκης, με το σύνολο της ζήτησης να εκτιμάται στο ένα εκατομμύριο.
-
Αρχικό διαθέσιμο κεφάλαιο έως 50,000 Ευρώ για το 85% των ενδιαφερομένων.
-
Κυρίαρχες τάσεις η Μικρή Εστίαση (μία ονοματολογία που έχει πλέον καθιερωθεί και έχουμε την τιμή να έχουμε «εφεύρει») και το Hotshot Retail.
-
Μικρή ανάπτυξη αναφορικά με την διείσδυση του κλάδου, με στόχο το 20%.
-
Συμπίεση του κύκλου ζωής συγκεκριμένων τάσεων (ξεφούσκωμα) όπως το frozen yogurt και τα donuts.
Παρακολουθώντας και αναλύοντας την πορεία του κλάδου, εμπεριστατωμένα μέσα από τις έρευνες που διενεργεί το ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ FRANCHISE, είμαστε αισιόδοξοι για το μέλλον και εμπιστευόμαστε τις αλυσίδες που διαθέτουν όραμα και δέσμευση, λιτές δομές, μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη στόχευση και νεωτεριστικά χαρακτηριστικά.
Ο κλάδος αντιμετωπίζει την κρίση ως μια δική του Οδύσσεια με προορισμό – στόχο την απόλυτη καταξίωσή του ως καταλύτης για την επιχειρηματικότητα, την ανάπτυξη και την ισχυροποίηση των μικρομεσαίων απέναντι στους πολυεθνικούς category killers.
Η χώρα των Λωτοφάγων
Εμφανίζονται ενίοτε μερικά concept ή και υποκατηγορίες κλάδων (τάσεις ...κατά την τεχνική ανάλυση) που υπόσχονται εξαίρετους τζίρους και εντυπωσιακά κέρδη. Προσφέρουν ένα εντυπωσιακά δομημένο Πακέτο Franchise (βλ. Λωτό) και υπνωτίζουν τους ενδιαφερόμενους, οι οποίοι έχοντας απελπιστεί από την επιχειρηματική / επαγγελματική τους απραξία πιστεύουν στο θαύμα. Ως φαύλος κύκλος, στη συνέχεια, η ίδια η αγορά «τρώει τα παιδιά της» και επέρχεται ο «κανιβαλισμός».
Κατ' αυτόν τον τρόπο, ένα εξαίρετο προϊόν, το frozen yogurt, αφενός προσέλκυσε 10 – 20 επιχειρηματίες με στόχο να δημιουργήσουν το δικό τους δίκτυο και τελικά να παραμένουν 3 – 4 στο χώρο και αφετέρου οδήγησε σε αρκετές εκατοντάδες νέα καταστήματα, τα οποία ανοίγοντας σε άκυρα σημεία, με μη διαφοροποιημένο προϊόν, ακόμη και όμοιους διασχηματισμούς και χρωματισμούς οδηγήθηκαν στην απαξίωση.
Επίσης, εμφανίσθηκαν μεγαλεπήβολα projects, με σημαντικές τόσο επενδύσεις, όσο και κύκλους εργασιών, αλλά και με λειτουργικά έξοδα – απαγορευτικά για την εποχή μας και με αστρονομικά (για το 2013) τέλη εισόδου, μερικά από τα οποία απέδειξαν του λόγου το αληθές (περί Λοτών) ή και θα το αποδείξουν στη συνέχεια.
Ο Πολύφηµος
Σαν τον Πολύφημο ξεκίνησε να πουλά franchise, όμως οι δικαιοδόχοι του έφυγαν και τον παράτησαν, πριν ακόμη προλάβει να εισπράξει. Εν ολίγοις, ξεκίνησε να τους φάει, αλλά τον άφησαν στα κρύα του λουτρού!
Ο Αίολος
Ο Αίολος εφοδίασε μερικούς δικαιοπαρόχους με τους ανέμους που τους οδήγησαν σε ανάπτυξη εντός και εκτός Ελλάδος. Το ασκί του, να διαθέτει εκθέσεις, επαφές, υποστήριξη, σχεδιασμό και τεχνογνωσία, χρησιμοποιήθηκε με επιτυχία. Ωστόσο, το άνοιξαν, από κεκτημένη ταχύτητα ή από υπέρμετρη εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και ενώ οι Σύμβουλοί τους έφεραν σταδιακά τα αναμενόμενα αποτελέσματα, αυτοί αποφάσισαν να τρέξουν και τελικά παρέμειναν καταμεσής του πελάγους.
Οι Λαιστρυγόνες
Εμφανίστηκαν και οι καταστροφικοί δικαιοπάροχοι, οι οποίοι ξεκίνησαν το δικό τους δίκτυο, και κάποιοι κατάφεραν να ξεκινήσουν 3 – 4 καταστήματα, υποσχόμενοι τρελά νούμερα και χρεώνοντας ακόμη πιο τρελά τα πάντα, με έμφαση στα κατασκευαστικά, και αφού έκαναν το ταμείο τους, κλείνουν και τα καταστήματά τους το ένα μετά το άλλο. Κάποιοι άλλοι κατάφεραν να δημιουργήσουν ακόμη πιο μεγάλο δίκτυο, αλλά καταστροφικοί όπως οι Λαιστρυγόνες, μη διαθέτοντας concept, προϊόν, όραμα, συνέχεια, εκμεταλλεύθηκαν την ζήτηση και πλέον το δίκτυό τους αποδομείται με ταχείς ρυθμούς.
Το μαγικό ραβδί της Κίρκης
Οι δικαιοπάροχοι που εντάσσουν στο δίκτυό τους υπαλλήλους και όχι συνεργάτες, ανθρώπους που δεν σέβονται την γνώμη τους και δεν αξιοποιούν τις ικανότητές τους, εγκλωβίζοντάς τους σε μια επένδυση – πρόταση ικανή να αντεπεξέλθει στα λειτουργικά και στις αγορές, μη δημιουργώντας κερδοφορία και προοπτικές ανάπτυξης, διαθέτουν το μαγικό ραβδί της Κίρκης και με τη μια αποκτούν υπαλληλικό προσωπικό, χωρίς μισθοδοσία και εισφορές.
Ο Τειρεσίας
Ο καλός σύμβουλος είναι αυτός που καθοδηγεί τόσο τον δικαιοπάροχο, όσο και τον δικαιοδόχο ώστε αφενός να λάβουν τις σωστές αποφάσεις και αφετέρου να τις υλοποιήσουν. Ξέρει το μέλλον σαν τον Τειρεσία, ξέρει να αναγνωρίζει τόσο τα λάθη, τις ικανότητες, τις δυνατότητες και τις προσδοκίες των πελατών του, όσο και το τι πρέπει να κάνουν προκειμένου να πετύχουν τους στόχους τους. Ο ρόλος του είναι αδιαμφισβήτητος αρκεί να έχει την τεχνογνωσία και την εμπειρία του μελλοντολόγου και όχι του μάντη, να κάνει σωστές προγνώσεις και όχι επιπόλαιες προβλέψεις. Χωρίς αστεία... όσοι εμπιστεύθηκαν την κρίση των επαγγελματιών, επέτυχαν!
Οι Σειρήνες
Διανύουμε την εποχή του ξελογιάσματος. Δικαιοπάροχοι υπόσχονται αποδόσεις με πολλά – πολλά μηδενικά και τα παρουσιάζουν τόσο όμορφα που σε αποπλανούν. Σύμβουλοι δήθεν, portalάκια ή άλλοι, ακόμη και sites αγγελιών παρουσιάζονται ότι κάνοντας χρήση νέων τεχνολογιών, κοινωνικών δικτύων, αδιόρατων μακρινών επαφών μπορούν όχι μόνο να σε βγάλουν από τη μιζέρια της κρίσης, αλλά σε κάνουν πάμπλουτο εν μία νυκτί. Αν ξελογιαστείς από τις Σειρήνες, το λιγότερο που έχεις να πάθεις είναι να χάσεις τον χρόνο σου, το χειρότερο να χάσεις την ευκαιρία σου.
Η Σκύλλα και η Χάρυβδη
Πάντα υπήρχαν οι καλοί, οι κακοί και οι άσχημοι, είτε δικαιοπάροχοι, είτε υπεύθυνοι ή σύμβουλοι ανάπτυξης. Πλέον, η αγορά έχει να αντιμετωπίσει και την Σκύλλα και την Χάρυβδη της ελληνοτροϊκανής συγκυβέρνησης και την επικίνδυνη ανικανότητα του δήθεν πολιτικού συστήματος. Τα συγκλονιστικά λάθη στα ολοένα και νέα μέτρα έχουν καταβαραθρώσει όχι μόνο την οικονομία, την ανάπτυξη, αλλά και την ψυχολογία και το βιοτικό επίπεδο του περήφανου Έλληνα.
Το νησί του Ήλιου
Όταν ένας επιχειρηματίας αποκτήσει ένα δυνατούτσικο δίκτυο και πόσο μάλλον ένα πραγματικά δυνατό brand νοιώθει πολύ δυνατός και σίγουρος και ενώ ξεκίνησε συγκαταβατικός και είχε την αντίληψη του αρχαιοελληνικού μέτρου, πλέον ξέχασε τις προφητείες των Συμβούλων του και αρχίζει να έχει γνώμη για ζητήματα που δεν γνωρίζει, να χρεώνει υπερβολικά και να θέλει να κερδίζει από παντού. Δυστυχώς γι αυτόν τιμωρείται από την αγορά και στην καλύτερη συντηρεί το δίκτυό του ή αναμορφώνεται – προσγειώνεται.
Η Καλυψώ
Ο δικαιοπάροχος που είτε επαναπαύεται και δεν ανανεώνει concept, εικόνα, προϊόντα, marketing, είτε προσκολλάται σε σύμβουλο με τον οποίο έχει αποκτήσει καλές σχέσεις και «χημεία», βάση κολακείας ή κοινωνικών δεσμών, εφησυχάζει και αδρανεί επικίνδυνα. Αν δεν ξυπνήσει, όσο ωραία και αν περνά με την Καλυψώ, θα χάσει τον προορισμό του στον κυκεώνα των αλλαγών της εποχής μας.
Το νησί των Φαιάκων
Τελικά, μετά από την επιχειρηματική διαδρομή του τα τελευταία έτη, αφού συνεργάσθηκε με 2 – 3 συμβούλους, αφού άνοιξε και 2 – 3 καταστήματα, με μικρά λάθη και λιγοστές επιτυχίες, έφτασε ο δικαιοπάροχος στο συμβουλευτικό νησί των Φαιάκων και εκεί γνώρισε τον τρόπο που θα του προσδώσει την επιτυχία για τον ίδιο και για τους συνεργάτες του. Είτε αναπτύχθηκε στο εξωτερικό, είτε συγκρότησε ένα ισχυρό και δυναμικό δίκτυο franchise στη χώρα. Εν αντίθεση με την κλασική εκδοχή του Μύθου, όσο αφορά στο franchising έχουμε όχι ένα, αλλά 3 – 4 νησιά, με την έννοια της εξειδίκευσης και των αποτελεσμάτων. Νησί για ανάπτυξη στο εξωτερικό, νησί για fashion concept strategy, άλλο νησί για την προώθηση στην Ελλάδα, άλλο για τη Μικρή Εστίαση, άλλο για οργάνωση, άλλο για πωλήσεις. Αρκεί να φτάσετε σε αυτό και να σας οδηγήσει στον δικό σας προορισμό.
***
Διαβάζοντας το ταξίδι του franchising και την Οδύσσειά του εν έτη 2012 – 2013, σαφώς εντοπίζουμε μερικές περιπτώσεις που οδήγησαν σε καταστροφικά αποτελέσματα, συνήθως εις βάρος των δικαιοδόχων, μέσω της ως άνω σχετικά γλαφυρής περιγραφής των σχετικών περιστατικών, με μοναδικό στόχο την ευαισθητοποίηση των νέων επιχειρηματιών, οι οποίοι τυχαίνει να είναι και νέοι ως επιχειρηματίες, αλλά και νέοι ηλικιακά. Όμως, το franchising έχει βρει τον δρόμο του, αν και δεν επιστρέφει στην Ιθάκη (που θα μπορούσε να είναι κάπου στα χρόνια προ Κρίσης), αλλά οδηγείται σε μια νέα εποχή, καθώς και το όλο story του Μύθου αφορά στην διαδρομή και όχι στον προορισμό. Αυτή η νέα εποχή του θεσμού έχει να κάνει με ξεκάθαρα, τίμια, διαφοροποιημένα concepts που σχεδιάζονται και υποστηρίζονται από νέους (ηλικιακά ή πνευματικά) ανθρώπους, με όραμα και δέσμευση.