Η περίοδος που διανύουμε, υπό την απειλή του covid-19, αναδεικνύει το «Μένουμε Σπίτι», ως lifestyle και ως αναγκαιότητα για ένα ασφαλές μέλλον, ως τη συνειδητή αποχή από δραστηριότητες εκτός σπιτιού, ένα επιβεβλημένο «cocooning» με κοινωνικο-συμπεριφοριστικές προεκτάσεις που αλλάζουν τις καθημερινές συνήθειές μας και αναβαθμίζουν το franchising.
Το 2020 ξεκίνησε με δύο πτωτικά τρίμηνα και ένα αρκετά αισιόδοξο γ’ τρίμηνο με ενδείξεις ανάκαμψης, αλλά το 4ο τρίμηνο διαφαίνεται ιδιαίτερα δύσκολο με το δεύτερο κύμα του κορωνοϊού να οδηγεί σε καταστάσεις lockdown. Οι νέες τάσεις και η πορεία των κλάδων της αγοράς, όπως και το περιβάλλον και οι αλλαγές στις καταναλωτικές συνήθειες αναλύονται στην πρόσφατη έρευνα από το ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ FRANCHISE, το μόνιμο μηχανισμό παρακολούθησης και ανάλυσης του franchising στην Ελλάδα, υπό την αιγίδα του FRANCHISE BUSINESS, με τη συνδρομή του Franchise.GR.
Οι καταστάσεις lockdown έφεραν στο προσκήνιο τον όρο cocooning - «άραγμα στο σπίτι» ή και «stay-at-home syndrome», που αποδόθηκε το 1981, από τη σύμβουλο marketing, μελλοντολόγο και CEO της BrainReserve, Faith Popcorn, προερχόμενος από το cocoon, που σημαίνει κουκούλι και αφορά στην κατάσταση που κάποιος μένει σπίτι του και να απομονώνεται από τον κίνδυνο που έχει γίνει αντιληπτός, αντί να βγαίνει έξω, μένει μακριά από κόσμο, υποχρεώσεις κι έξοδα και περνάει χαλαρές στιγμές με τον εαυτό του και την οικογένειά του.
Ο συγκεκριμένος όρος χρησιμοποιείται στην κοινωνική επιστήμη, στο μάρκετινγκ, στη διαπαιδαγώγηση και ανατροφή των παιδιών, στην οικονομική πρόβλεψη, στην αυτοβοήθεια, στη θρησκεία, με την Faith Popcorn να είχε προβλέψει σε άρθρο της το 1986 στον New Yorker, πως ο όρος θα γινόταν trend και τελικά εν μέσω κορωνοϊού, το cocooning αποτελεί πλέον ένα κυρίαρχο lifestyle, αν μη τι άλλο στις ανεπτυγμένες χώρες.
Το 1990, η Faith Popcorn συνδύασε το cocooning με την άνθηση του ηλεκτρονικού εμπορίου που ευνοεί την παραμονή στο σπίτι, στο βιβλίο της «The Popcorn Report»: Το μέλλον της εταιρείας σας, του κόσμου σας, της ζωής σας, όπου προβλέπει και αναλύει τις δέκα κορυφαίες τάσεις που θα επηρεάσουν σημαντικά τα προϊόντα, τη σταδιοδρομία και τους τρόπους ζωής του αύριο. Σε αυτές ξεχωρίζουν:
-
The Vigilant Consumer – όταν διαμαρτυρόμαστε για την ανηθικότητα της αγοράς
-
Staying Alive – όταν συνειδητοποιούμε την ανάγκη για ανάληψη ευθύνης για την υγεία μας
-
Fantasy Adventure – όταν παίρνουμε ψεύτικα ρίσκα
-
Small Indulgences – όταν αγοράζουμε ότι καλύτερο μπορούμε για μια συγκεκριμένη κατηγορία αγαθών
Σύμφωνα με το Popcorn Report, όταν διαφοροποιούμε τις καταναλωτικές συνήθειές μας, τι και πως αγοράζουμε, αλλάζουμε τον ίδιο τον εαυτό μας – το ποιος είμαστε. Η Faith Popcorn προέβλεψε ένα μέλλον γεμάτο με αισιοδοξία και νέα βιώματα και αντιλήψεις σε όλους τους τομείς από την ηθική και τις θρησκείες, μέχρι τις επιστήμες και την ιατρική.
Πλέον, το cocooning περιγράφει αρκετά καλά την κατάσταση που βιώνουμε, με την Faith Popcorn να δίνει μία θετική νότα στην καθημερινότητά μας, προτρέποντάς μας να αντιμετωπίσουμε το Μένουμε Σπίτι, όχι ως εγκλεισμό, αλλά ως ευκαιρία να περιποιηθούμε τον εαυτό μας, να χαλαρώσουμε, να ξεκουραστούμε, να αποφορτιστούμε, να θωρακίσουμε την υγεία μας, αρκεί – ωστόσο – θα προσθέταμε να υπάρχει η απαραίτητη οικονομική δυνατότητα και να αντιμετωπιστούν οι κοινωνικές επιπτώσεις των περιορισμών, καθώς πέρα απ’ ότι πρεσβεύει η Popcorn, ο άνθρωπος είναι «φύσει κοινωνικό ον» κατά Αριστοτέλη!
Αν και το μέλλον φανερώνει αύξηση της κοινωνικότητας μέσω κοινωνικών δικτύων, τηλεργασίας και τηλεκπαίδευσης, συνδρομητικής ψυχαγωγίας κ.ο.κ. δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η δημιουργία του ανθρώπινου πολιτισμού έχει βασισθεί στην ανάγκη του ανθρώπου για κοινωνική συμβίωση (κοινωνικότητα) και τα βασικά ερωτήματα που προκύπτουν είναι:
-
Θα αλλάξει ριζικά ο τρόπος έκφρασης της κοινωνικότητας υπέρ της διαδικτυακής επικοινωνίας και πως η τελευταία θα επηρεάσει την ίδια την κοινωνικότητα, με άμεσο αντίκτυπο στην εξέλιξη του πολιτισμού του είδους;
-
Η διαδικτυακή επικοινωνία θα παραμείνει στα social channels ή θα μετεξελιχθεί σε virtual, με ασαφείς προεκτάσεις;
-
Πόση διάρκεια θα έχει η ανάγκη/υποχρέωση του Μένουμε Σπίτι και ελαχιστοποίησης των κοινωνικών επαφών μας, σε σχέση με το πολυπόθητο εμβόλιο και της αποδυνάμωσης του κορωνοϊού;
-
Αν και όταν αποδυναμωθεί η εξάπλωση του κορωνοϊού, ποιές καταναλωτικές και γενικότερα συμπεριφοριστικές συνήθειες θα παραμείνουν;
Όσο αφορά στις συμπεριφοριστικές καταναλωτικές συνήθειες κατά την πρόσφατη περίοδο, οι γενικές παρατηρήσεις είναι:
-
αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών και της χρήσης πιστωτικών/χρεωστικών καρτών
-
μεγαλύτερη χρήση του διαδικτύου για αγορές
-
επιφυλακτικότητα αλλά και προσδοκία για επιστροφή σε παλιές καταναλωτικές συνήθειες (επισκέψεις σε καταστήματα, εστιατόρια, θερινές διακοπές, κ.α.)
-
μείωση των εισοδημάτων ενός μεγάλου μέρους του πληθυσμού
Περισσότερο συγκεκριμένα, η ζήτηση ανά κλάδο – υποκατηγορία εμφανίζει τις κάτωθι διακυμάνσεις:
- ιεράρχηση από το μεγαλύτερο προς το μικρότερο
Μείωση
είδη αλιείας
τουριστικές υπηρεσίες
φύλαξη αποσκευών
φροντίδα κατοικίδιων
σχολές χορού
υπηρεσίες μασάζ
escape rooms
ποδήλατα
solarium
εστιατόρια
φωτογραφικά είδη
είδη δώρων - χρηστικά
έπιπλα κουζίνας - μπάνιου
έπιπλα
μοκέτες & χαλιά
λευκά είδη
είδη μακιγιάζ
κέντρα ιατρικής αισθητικής
επιδιόρθωση υποδημάτων
ζαχαροπλαστεία
προϊόντα ζύμης
αυτοκίνητα καθαρισμός - περιποίηση
αυτοκίνητα - υγραεριοκίνηση
προϊόντα cbd
επισκευές ηλεκτρονικών συσκευών
internet stations
μεταφραστικά κέντρα
οργάνωση πρακτορείων τυχερών παιχνιδιών
ανθοπωλεία
service αυτοκίνητου - ανταλλακτικά - μικροεπισκευές
ένδυση, υπόδηση - ανδρικά, γυναικεία, unisex
παιχνίδια
ένδυση, υπόδηση - παιδικά
στεγνοκαθαριστήρια - πλυντήρια
οπτικά
ξένες γλώσσες
λαϊκές αγορές
φούρνοι
Συγκράτηση
ηλεκτρονικό τσιγάρο
γυμναστήρια
κομμωτήρια
καλλυντικά – περιποίηση
βιβλιοπωλεία
discount stores
μουσικά όργανα
προϊόντα ύπνου
στρώματα
κέντρα αισθητικής
παντοπωλεία - delicatessen
ασφαλίσεις
ταπητοκαθαριστήρια
Αύξηση
μικρή εστίαση – street concepts
ένδυση, υπόδηση - αθλητικά
ένδυση, υπόδηση - casual
είδη κομμωτηρίου
αθλητικά είδη – όργανα, εξοπλισμός, διατροφή
φροντιστηριακή εκπαίδευση
κέντρα εκπαίδευσης για παιδιά
ταχυμεταφορές
καταστήματα ευκολίας - convenience stores
περιποίηση νυχιών
γαλακτοκομικά
ηλεκτρική ενέργεια - πάροχοι
pet shops
ιχθυοπωλεία
βιολογικά προϊόντα
H/Y - home entertainment
κινητά / ψηφιακή τεχνολογία
πρατήρια υγρών καυσίμων
κέντρα υγείας - ευεξίας
super market - mini market
Ανάδειξη και Νέες Κατηγορίες
coctail bar – street concepts
μαγειρευτό φαγητό – street concepts
γλυκά – street concepts
τηλεκπαίδευση
τηλεγυμναστική
Στο πλαίσιο της αξιοποίησης του ηλεκτρονικού εμπορίου και των υγειονομικών προδιαγραφών ασφάλειας και υγιεινής, παρατηρούνται οι κάτωθι πρακτικές:
-
Αξιοποίηση και Ανακατεύθυνση σε ηλεκτρονικό εμπόριο, λόγω της μείωσης των επισκέψεων σε καταστήματα
-
Συνεργασία καταστημάτων με eshops, σε θέματα παραλαβών και παραδόσεων
-
Αύξηση προσφορών
-
Υιοθέτηση συστημάτων πιστότητας
-
Αύξηση του ελάχιστου εμβαδού για νέα καταστήματα
-
Μείωση προσωπικού
-
Αύξηση / αξιοποίηση τηλεργασίας
-
Δημιουργία pick up points (click & collect ή drive through)
-
Διαπραγματεύσεις για μείωση ενοικίων
-
Εξορθολογισμός δικτύου καταστημάτων
-
Υιοθέτηση μέτρων προστασίας, παροχή από καταστήματα σε πελάτες αντισηπτικών, μασκών, εγκατάσταση συστημάτων μέτρησης θερμοκρασίας, καθαρισμού προϊόντων κ.ο.κ.
Η νέα κατάσταση που βιώνουμε, διαθέτοντας πλέον την ελάχιστη εμπειρία και τη βασική γνώση, οδηγεί τόσο τις αλυσίδες franchise σε αναθεώρηση της στρατηγικής τους, όσο και τους επενδυτές να ιεραρχούν διαφορετικά τα κριτήρια επιλογής τους.
Σημαντική διαπίστωση αποτελεί το γεγονός ότι πολλοί ενδιαφερόμενοι προσανατολίζονται στο franchising με σκοπό να αλλάξουν αντικείμενο εργασιών, καθώς οι υφιστάμενες επιχειρηματικές δραστηριότητές τους έχουν πλέον καταστεί άνευ ουσίας, ενισχύοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τον κλάδο με επιχειρηματίες – managers που διαθέτουν εμπειρία και ικανότητες.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ FRANCHISE
Το ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ FRANCHISE, ο φορέας αποτύπωσης του κλάδου του franchising, ξεκίνησε τις δραστηριότητές του μέσω κλαδικών ερευνών το 1998, από το περιοδικό FRANCHISE BUSINESS.
Οι τριμηνιαίες έρευνες που διενεργεί βασίζονται τόσο στη μελέτη στατιστικών στοιχείων, όσο και σε συνεντεύξεις με επιχειρηματίες και διευθυντές ανάπτυξης 40+ δικαιοπαρόχων εταιρειών. Το ανωτέρω δείγμα αντιστοιχεί στο 12% των αλυσίδων που έχουν υιοθετήσει το franchising ως στρατηγική ανάπτυξης και συμπεριλαμβάνονται στη βάση του Franchise.GR, οι οποίες και προσδιορίζουν λόγω του μεγέθους τους (πλήθος καταστημάτων και ενοποιημένος κύκλος εργασιών) άνω του 50% του κλάδου.